Er bestaan veel misverstanden over octrooien. In deze blog gaan we in op onze top 5.
Een octrooi en een patent zijn precies hetzelfde. Met beide begrippen wordt een tijdelijk, exclusief recht aangeduid om een uitvinding te exploiteren. De gedachte erachter is simpel: als je uitvinders geen monopolie biedt op hun eigen uitvindingen, dan is er ook geen prikkel meer voor innovatie. Waarom zou je tijd, geld en denkkracht in een uitvinding steken als die meteen door een concurrent nagemaakt mag worden?
Maar even terug naar de namen: als een octrooi en een patent hetzelfde zijn, waarom dan twee verschillende woorden? Eigenlijk is ‘patent’ via het Engels het Nederlands binnengeslopen. Tegenwoordig hoor je zelfs vaker ‘patent’ dan ‘octrooi’. Behalve onder juristen, omdat er in de wet over ‘octrooien’ wordt gesproken. Wij hebben in Nederland nu eenmaal de Rijksoctrooiwet, en niet de Rijkspatentwet…
‘Octrooi’ is trouwens een oude variant op het woord ‘autoriteit’. Het betekent dus zoiets als ‘een recht dat door de autoriteiten is verleend’.
Helaas… Het aanvragen van een octrooi (patent) kan een kostbaar en lang proces zijn. Als het octrooi dan uiteindelijk verleend wordt, dan verwacht je op zijn minst dat het ook geldig is. Waarom heb je anders al die moeite gedaan?
Toch werkt het niet zo. Als iemand een octrooiaanvraag indient, beoordeelt het octrooibureau of de uitvinding aan verschillende vereisten voldoet. De twee belangrijkste: de uitvinding moet nieuw zijn (en mag dus nergens ter wereld al bekend zijn geweest) en daarnaast moet de uitvinding als inventief worden aangemerkt. Inventief wil zeggen dat de uitvinding niet voor de hand mag liggen. Anders zou elk kleine toevoeging of afwijking een ‘nieuwe’ uitvinding opleveren, waar vervolgens een octrooi op kan worden aangevraagd.
Het punt is alleen dat een octrooibureau niet het laatste woord heeft. Dat is namelijk de rechter. Als een octrooi wordt aangevallen in een procedure, dan moet de rechter beoordelen of het octrooibureau de juiste beslissing heeft genomen. Als het antwoord ‘nee’ is, dan wordt het octrooi alsnog ongeldig verklaard. Vervelend voor de octrooihouder, maar zo kan het lopen. Sterker nog: ongeldigverklaring door de rechter is allesbehalve uitzonderlijk.
Zeker niet. Wie een octrooi (patent) wil krijgen, moet met de billen bloot. Alle details moeten heel precies in het zogenaamde ‘octrooischrift’ worden vastgelegd. En dat is voor iedereen (online) in te zien. Als het octrooi uiteindelijk verloopt of ongeldig verklaard wordt, dan kunnen anderen de geopenbaarde kennis dus gewoon toepassen.
Dat de details van een geoctrooieerde uitvinding openbaar worden, is zelfs de essentie van het octrooisysteem. De uitvinder krijgt een tijdelijk monopolie, en de maatschappij krijgt na afloop de technologische kennis. Voor wat, hoort wat.
Het Engelse woord ‘patent’ betekent zelfs ‘open’ of ‘openbaar’. Het verleende octrooirecht werd vroeger namelijk vastgelegd in een koninklijk document dat voor iedereen ter inzage lag, de zogenaamde letters patent.
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, bestaan er geen wereldoctrooien. Een octrooi (patent) is alleen geldig in het land waar het octrooi verleend is. Als iemand in de Verenigde Staten een octrooi heeft, kan hij of zij daar niets mee beginnen in Nederland — en andersom.
Sterker nog: een Europees octrooi is zelfs niet automatisch geldig voor de hele Europese Unie. Wanneer een ‘Europees octrooi’ is afgegeven door het Europees Octrooibureau, moet de aanvrager vervolgens nog aangeven in welke landen het octrooi van kracht zal worden. (Deze landen zijn trouwens niet beperkt tot de Europese Unie: onder meer Zwitserland en Turkije zijn ook verdragsstaten.) Hoe meer landen je aanwijst, hoe meer je betaalt.
Er bestaat ook een internationale route voor octrooiaanvragen, namelijk via de zogenaamde PCT (Patent Cooperation Treaty). Maar ook hier geldt dat er geen wereldoctrooi ontstaat, maar slechts een bundel nationale octrooien. En bovendien kan met deze bundel nooit de hele wereld gedekt worden, simpelweg omdat niet alle landen ter wereld een octrooisysteem hebben.
Een octrooi hoeft op zich niet duur te zijn. In Nederland kun je al een octrooi (patent) krijgen voor EUR 85, plus EUR 100 voor een verplicht inhoudelijk onderzoek door het octrooibureau (Octrooicentrum Nederland). Wel belangrijk om te weten: het octrooibureau verleent het octrooi sowieso, en zal de aanvraag dus niet afwijzen om inhoudelijke redenen — het Europees Octrooibureau toetst trouwens wél op inhoudelijke vereisten.
Het Nederlandse, niet getoetste octrooi wordt ook wel een ‘registratie-octrooi’ of, minder vriendelijk, een ‘stempeloctrooi’ genoemd. Omdat zo’n octrooi niet officieel is ‘goedgekeurd’, kan het natuurlijk ook weer (makkelijker) sneuvelen bij de rechter.
Wanneer je een octrooi een sterkere basis wilt geven, wordt het vaak wel wat duurder. Om de kans te vergroten dat het overeind blijft in een procedure, kun je het octrooi het beste door een expert laten opstellen. Juist in het werk van deze expert — de zogenaamde ‘octrooigemachtigde’ — zit vaak het belangrijkste deel van de kosten.
Maar dat neemt niet weg dat er dus ook de goedkope route bestaat van een stempeloctrooi, eventueel zonder hulp van een octrooigemachtigde. Hoewel daar, zoals gezegd, de nodige bezwaren aan kleven, wordt de optie soms ingezet om anderen af te schrikken. En dat wil nog wel eens werken, want misverstanden over octrooien zijn er genoeg…
♦ In dit artikel bespreken we de 5 grootste misverstanden over octrooien
♦ 1. Een octrooi is iets anders dan een patent
♦ 2. Verleende octrooien zijn altijd geldig
♦ 3. De inhoud van een octrooi is geheim
♦ 4. Een octrooi is wereldwijd geldig
♦ 5. Een octrooi is altijd duur
Licentieovereenkomst opstellen? Dit zijn de valkuilen en aandachtspunten… Introductie: licentieovereenkomst Je besluit dat een buitenlands bedrijf onder jouw merknaam producten op de markt mag brengen.
Wordt jouw product nagemaakt? In dit blog bespreken we de juridische beschermingsmogelijkheden van het auteursrecht, modelrecht, merkenrecht, octrooirecht en de leer van de slaafse nabootsing.
Wie bij de bakker een brood koopt, wordt daar ook de eigenaar van. Maar hoe zit dat met producten van de geest, zoals een tekst, een ontwerp of een technische vondst?
